Kavun Yetiştiriciliği

Kavun, gövdesi tüylü bir bitki olup gövde başlangıçta otsu iken daha sonra odunsu bir yapı kazanır. Budama yapılmazsa ana gövde 1-2 m boylanır. Gövde 40-60 cm olduğunda dip yaprak koltuklarında yan sürgünler belirmeye başlar. Yan dallar 2-3 m bazen de 5 m ye uzayabilir. Yan sürgünler ana sürgünü geçebilir. Bitki merkezden çevreye dairesel yayılarak 3-6 adet yan dal oluşturur. Budama ile yan dal sayısı arttırılabilir. Sürgünler bir metrenin üzerine çıktığında, 30-50’nci günlerde dip taraflarda önce erkek daha sonra dişi çiçeklerin oluştuğu ve açtıkları görülür. Bitki üzerinde 2-6 adet meyve meydana gelebilir. Olgunlaşma süresi 90-130 gündür.

Kavun tohumunun çimlenebilmesi için toprak sıcaklık isteği en az 15.5 ºC, optimum 24–35 ºC, maksimum 38 ºC dir. Tohumlar 8–10 günde çimlenir ve kök uzamaya başlar 3-4 cm olunca hypokotil’de uzamaya devam ederek toprak yüzüne tohum kabuğu ile birlikte çıkar. Son çıkış anında tohum kabuğu çoğunlukla toprakta kalır. Kotiledon yaprakların tam büyüklüğe ulaşmaları toprak yüzüne çıkmalarından 5–7 gün sonrasındır. Sürgün ucu belirginleşmeye başladığında toprak içinde köklerin gelişmesi hızlanır. 2–4 köklü bir görünüm kazanır. İlk yaprak oluşumundan sonra 15–20 gün içinde 4–5 yapraklı olacak büyüklüğe gelir.

Kavun çiçek tozlarının taşınmasında bal arıları önemli rol oynar. Dekara bir adet arı kovanı kavun üretiminde verimi arttırmaktadır.

Başlangıçta zayıf olan kökler ileri devrede daha belirgin ve kuvvetli yapı kazanır. Ana kök 20-30 cm toprak derinliğine ulaştığında süratle yan kök oluşumu başlar. Kökler hızla büyür. Yan kökler derinliğine ve yanlara doğru gider.

Köklerin % 70’i 40–60 cm derinlikte toplanmıştır. Yana yayılma 1–2 m’ye kadar çıkar köklerin %20’si, 80-100 cm ve % 10 i da 100 cm’in üzerinde bir derinliğe ulaşır.

KAVUN ÇEŞİTLERİ

Bölgemizde yetiştirilen standart kavun çeşitleri Çinikızı, Kırkağaç, Hasanbey olup bunun yanında Kırkağaç, Ananas ve Galila tipi hibrit çeşitleri de küçük alanlarda yetiştirilmektedir.

Kavun orta derecede tuza dayanıklı ve pH isteği 6 – 8 olan bitkiler içerisinde yer alır. Direk ekimde 250–400 gr/da, fide ile üretimde ise 50 gr/da tohum gerekir. Ekim derinliği 2-3 cm olup dekara bitki sayısı 1000-1200 arasında değişir. Hasada başlama süresi 60-70 gün ve verim 3-4 ton/da dır.

İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ

Kavun, sıcak ve ılık iklim bitkisidir. Uzun yetişme süresi boyunca güneşli, sıcak ve kuru bir hava ile yeterli toprak nemi ister. Çok nemli bölgelerde mantari hastalılara yakalanma ihtimali yüksektir. Yetişme devresi içerisinde don tehlikesi olmamalıdır.

Kavun yetiştiriciliğine fazla ağır killi ve asitli topraklar uygun değildir. Su tutma kapasitesi yüksek, drenajı iyi ve hastalıklardan ari olan topraklar uygundur.

TOPRAK HAZIRLIĞI:

Kavun ekilecek arazi sonbaharda toprak tavlı iken derin sürülür. Derin sürümden sonra kültivatör, goble-disk veya diskharrow ile ikileme yapılır.

İkinci toprak işleme dönemi ise Şubat Mart ayları olup kültivatörle toprak tavında işlenerek arazi ekim ve dikime hazır hale getirilir. Ekim veya dikimden önce tarlada otlanma görülürse tekrar kültivatörle toprak işlemesi yapılır. Çok ağır topraklarda güz sürümü derin olarak yapılır. İki defa diskaro çekilir. 15 gün içinde toprak tekrar sürülür. Gerekirse tarla kışın tekrar sürülür. Kavunda toprak işlemenin sık ve dikkatli yapılmasında amaç toprağın iyice havalandırılmasını sağlamaktır.

EKİM VE DİKİM

Kavun hava ve toprak şartları müsait olur olmaz tohumlarının doğduran doğruya önceden hazırlanmış yerlerine ekilmesi suretiyle yetiştirilir. Bölgemiz için kavun ekim tarihi nisan sonu ile mayıs ilk haftasıdır.

Kavun ekimi son donlardan 10–15 gün önce yapılmalıdır. Dekara atılacak tohumluk miktarı küçük tohumlu çeşitlerde 200 – 300 gr / da , iri tohumlu çeşitlerde 300 – 400 gr/da dır. Ekim 180 – 200 cm sıra aralığına yapılır. Sıra üzeri mesafesi ise 50 cm dır. Bir dekarda 1000 – 1200 kavun bitkisi olmalıdır. Mibzerle ekimde sıra üzeri sık tutulur. Sonra da sıra üzeri 40 – 60 cm de bir bitki olacak şekilde seyreltilir.

Kavunun doğrudan ekimi yapılabildiği gibi fideden de dikilebilir. Fide ile üretimde plastik ve viyollerde yetiştirilen kavun fideleri 180 – 200 cm sıra arısı mesafede açılan karıklara 50 cm sıra üzeri mesafe ile dikilir.

GÜBRELEME

Kavun organik maddesi yüksek toprakları sevdiğinden sonbaharda derin sürümden sonra dekara 3-4 ton verilerek kültüvatör ile karıştırılır. Kimyasal gübre olarak 15-18 kg N, 10-15 kg P2O5 ve 20 kg/da K2O saf madde olarak verilir. Bu gıdalardan fosforun tamamına yakını, azot ve potasın ise 1/3 ü toprak altına, kalan azot ve potasın 1/3 ilk çiçekte 1/3 ise bir ay sonra verilmelidir.

Üst gübrelemesi kol atma devresinde başlanır ve bitkiden 15 cm uzağa atılır.

Ekimle verilecek gübreleme uygulaması tohumun 10-15 cm yanına ve 10-15 cm altına verilmelidir.

ÇAPALAMA:

Kavun yetiştiriciliğinde toprağı kabartmak yabancı otları kontrol etmek ve topraktaki rutubeti muhafaza etmek için çapa çok mühimdir. İlk çapa bitkiler, 3 – 4 yapraklı olunca yapılır. Birinci çapadan hemen sonra bitkileri kesmek suretiyle tekleme yapılıp bir iki bitki bırakılır. Bitkiler pek fazla büyüyüp kol atmadan üç dört çapa yapmak faydalıdır. Köklerin yüzeyde olması nedeni ile derin çapadan kaçınılmalıdır. Kollar uzadığında çapa yapmak amacıyla kolların bir sıradan diğerine doğru döndürmek bitki için zararlıdır. Her çapalamadan sonra boğaz doldurması yapılır.

SULAMA

Kavun bitkisi büyüme ve meyvelerin olgunlaşma zamanlarında bol suya ihtiyaç duyarlar. Kavunun yatay kökleri hafif topraklarda 20-25 cm derinlikte yayıldığından bu tip topraklar daha sık sulanmalı ve her sulamada kök derinliğine inilmelidir. Toprak sıcaklığını korumak için çimlenmeden çiçeklenmeye hatta ilk meyve tutumuna kadar sulamadan kaçınılmalı 10–15 günde bir sulama yapılır.

Sulamalarda 0-90 cm toprak derinliği tarla kapasitesine getirilmelidir. Meyve olgunlaşma döneminde sulamalara dikkat edilmelidir. Bitkiler ve meyveler sulama suyuna mümkün olduğu kadar temas ettirilmemelidir. Karık, damlama, yağmurlama yapılabilir.